Το «ταξίδι χωρίς χάρτη» είναι ένας πολιτιστικός – κοινωνικός χώρος έκφρασης και δημιουργίας με ελεύθερη συμμετοχή. Οι δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα κάθε μήνα συναποφασίζονται από τους συμμετέχοντες μέσω της μηνιαίας συνέλευσης. Ο χώρος λειτουργεί χάρη στην ελεύθερη συνεισφορά και τις πρωτοβουλίες του καθενός που τον οικειοποιείται. Επιδιώκουμε οι δημιουργίες μας να μην σχετίζονται με τη λογική του εμπορίου και του θεάματος και προτάσσουμε την αμεσότητα και την αυτομόρφωση στην τέχνη χωρίς να αποτελεί προϋπόθεση η ύπαρξη ενός ειδικού. Είμαστε πάντα ανοιχτοί σε καινούρια άτομα.

Σάββατο 7 Απριλίου 2012

Αναδημοσίευση μετά την παρουσίαση - κουβέντα της 6/4: Ο τυχαίος ξεπεσμός ενός γελωτοποιού

Το παρακάτω post αναρτήθηκε τον Δεκέμβρη του 2010 στο Ταξίδι Χωρίς Χάρτη:

Κάποια στιγμή κάπου στο 1968 ο Ντάριο Φο σε μία συνέντευξη στην εφημερίδα Λιμπερασιόν λέει: "...Η αστική τάξη δεχοταν να την κριτικάρουμε ακόμη και άγρια μέσα από την σάτιρα και το γκροτέσκο, αλλά με τον όρο να την κριτικάρουμε από το εσωτερικό της δικής της δομής. Όπως ακριβώς ο γελωτοποιός του βασιλιά έχει το ελεύθερο να λέει τα πιο βαριά πράγματα ακόμα και για τον ίδιο τον βασιλιά, φτάνει να το κάνει μεσα στην αυλή, ανάμεσα στους αυλικούς που γελούν , χειροκροτούν και λένε: "Για κοίτα πόσο δημοκρατικός είναι ο μονάρχης μας". Για την αστική τάξη ήταν μάλιστα ένας τρόπος να αποδείξει στον εαυτό της πόση κατανόηση είχε, πόσο ήταν...δημοκρατική. Οι μεγάλοι βασιλιάδες, οι ισχυροί που καταλαβαίνουν καλά ορισμένα πράματα πληρώνουν πάντα τους γελωτοποιούς της αυλής για να τους ειρωνεύονται..."

Κάπως έτσι λοιπόν, οι Ντάριο Φο και Φράνκα Ράμε, αποφασίζουν να σταματήσουν, παρά την επιτυχία τους, τις παραστάσεις στα αστικά θέατρα. "Είχαμε βαρεθεί να κάνουμε τους γελωτοποιούς της αστικής τάξης..." Και ενώ φαίνεται πως ο λόγος τους τελικά στηρίχθηκε και από τις πράξεις όταν η εξουσία μεταλλάσεται και ελίσεται με ακόμη πιο έξυπνους τρόπους αποφασίζει να χειραγωγήσει ακόμη και αυτό το ριζοσπαστικό καλλιτεχνικό κομμάτι της Ιταλίας και έτσι το 1997 το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας απονέμεται στον Ντάριο Φο!Μεγάλη η έκπληξη για όλους... "Μα καλά είναι δυνατόν να πάρει το βραβείο ένας κλόουν;;" Ο φασίστας Ιταλός πολιτικός θα πει πως "έιναι ντροπή να παίρνει το Νόμπελ ο Φο" άλλωστε δεν ήταν λίγες οι φορές που είχαν δεχτεί επιθέσεις ο Φο και η Ράμε από ακροδεξιούς, η τελευταία μάλιστα βιάστηκε και ξυλοκοπήθηκε άγρια σε μία από αυτές τις επιθέσεις. Άλλοι λέγανε πως "επιτέλους το πήρε και ένας δικός μας" και άλλοι περιμένουν πως δεν θα το δεχτεί. Όμως ο Φο θα παραλάβει τελικά το βραβείο και δηλώνει σε ένα εμβρόντητο κοινό ότι το ενα εκκατομύριο δολλάρια που συνοδεύουν το Νόμπελ θα δωθούν για τον αγώνα απελευθέρωσης 3 πολιτικών κρατούμενων (Σόφρι, Μπομπρέσι, Πιέτροστεφάνι) μέλη της Lotta Continua (πολιτική οργάνωση και εφημερίδα), που εκείνη την εποχή είχαν καταδικαστεί σε 21 χρόνια φυλάκιση, ως υπεύθυνοι για τη δολοφονία του διοικητή της αστυνομίας Καλαμπρέζι στο Μιλάνο το 1972. Ο Καλαμπρέζι βέβαια δεν ήταν κάποιος τυχαίος. Ήταν ένα πρόσωπο από τα πιο γνωστά στο ισχυρό παρακράτος της Ιταλίας με πολλές διασυνδέσεις με στρατιωτικούς αξιωματικούς που ονειρεύονταν το πραξικόπημα αλλά ήταν και ο υπαίτιος κατά πολλούς για την δολοφονία που βαφτίστηκε "αυτοκτονία" του Τζουζέπε Πινέλι, καθώς ήταν ο επικεφαλής των  τριήμερων ανακρίσεων του κατά τις οποίες προσπαθούσε να φορτώσει σε αυτόν την έκρηξη στην Πιάτσα Φοντάνα που στοίχισε την ζωή 16 ατόμων. Κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων κάποιοι διακρίνουν το σώμα του Πινέλι να εκπαραθυρώνεται από τα γραφεία της αστυνομίας. Από εκεί εμπνέεται και ο Φο και γράφει τον "Τυχαίο θάνατο ενός αναρχικού". Αργότερα θα αποδειχτεί πως η έκρηξη ήταν έργο των μυστικών υπηρεσιών. 

Από εκείνες τις εποχές των βασιλιάδων και των γελωτοποιών της αυλής ή από εκείνες τις εποχές των μολυβένιων χρόνων της ιταλικής δικαιοσύνης δεν απέχουμε σχεδόν καθόλου. "Η εξουσία και η έννοια της είναι διαχρονική, η μορφή της όμως αναδημιουργείται διαφορετική κατά καιρούς απ’ τον ίδιο της τον εαυτό" θα πει αργότερα, στο περίπου, ο επίσης Ιταλός Πιερ Πάολο Παζολίνι στο θεατρικό του έργο "Καλντερόν" και δεν θα έχει καθόλου άδικο. 

Μετεξέλιξη σημερινών γελωτοποιών της αυλής απεικονίζει και το "παρακάτω εικαστικό έργο":

Τώρα βέβαια αναρωτιέται κανείς, να τους συμπεριλάβουμε ως τους γελωτοποιούς του βασιλιά, ή τους ίδιους τους εξουσιαστές; Μικρή η διαφορά, ε; Κάπως έτσι έχουν τα πράγματα και η ιστορια συνεχίζεται και καπηλεύεται συνεχώς τις αξίες κάποιων πιο γνήσιων ανθρώπων και έιναι σημαντικό να μπορεί κανείς να διακρίνει που κρύβεται από πίσω το "φίδι"... Έτσι λοιπόν φέτος στο "αστικό" θέατρο (θα μου πεις ποιο αστικό και ποιο όχι τώρα όπως έχουμε γίνει...και δεν θα'χεις και άδικο) "Ριάλτο" ο πάμπλουτος "αριστερών φρονημάτων" Κ.Σπύρος Παπαδόπουλος έναντι 18 ευρακίων, έκαστος, μας παρουσιάζει την παράσταση του Ντάριο Φο "Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού". Και εννοείται τα παραπάνω δεν είναι τίποτα μπροστά σε όσα συμβαίνουν αλλά έτσι αναφέρω κάποια παραδείγματα που τώρα μου ήρθαν. Και τέλος έτσι γιατί μόλις τώρα μου ήρθαν και αυτά στο μυαλό...

Πόσο γελοίο είναι να έχεις το φίλτατο Wyclef να τραγουδάει "Diallo Diallo" , για τον νεαρό μετανάστη Amadou Diallo  που δολοφονήθηκε άνευ αιτίας με 16 πιστολιές το 1999, παραλαμβάνοντας το "Νόμπελ Ειρήνης" και φωνάζοντας ακίνδυνα συνθηματάκια "we dont need war" και άλλα τέτοια χαριτωμένα σε ένα επίσης χαριτωμένο κοινό που οι μίσοι απ' αυτούς ευθύνονται για τους πολέμους που αναφέρει ο Kύριος Wyclef; 
Πόσο γελοίο επίσης είναι η Κ.Λιάνα Κανέλη να μας κάνει πρωτοποριακές δηλώσεις παραλαμβανοντας βραβείο του Life and Style θέλοντας να μας υποδείξει μία λογική media assassin που καθόλου όμως δεν μας πείθει για αυτό!
Μια χαρά την βλέπω να ταιριάζει με όλο τον υπόλοιπο συρφετό εκεί μέσα...  Άντε καλά μυαλά να έχουμε για να ξεχωρίζουμε την τέχνη από τα σκατά (την είπα την λέξη, δεν άντεχα με τόση αηδία).


Τα όσα λέγονται για τον Ντάριο Φο βασισμένα εξ ολοκλήρου στο βιβλιαράκι που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πανοπτικόν "Ντάριο Φο - Εναντίον των γελωτοποιών" και συγκεκριμένα από την εισαγωγή του βιβλίου του Κώστα Δεσποινιάδη.  Τα υπόλοιπα για τον Φο και για την Ιταλία του 70 από τον Ιο της Ελευθεροτυπίας εδώ:
ενώ για το Καλντερόν του Παζολίνι κάποια λίγα λέγονται εδώ:
Το στενσιλ παραπάνω από την ομάδα Political zoo.
Ενώ για τον Amadou Diallo μπορείτε να διαβάσετε εδώ: Amadou Diallo

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

« Η συνείδηση της επιθυμίας και η επιθυμία της συνείδησης είναι κι οι δυο τους τούτο το σχέδιο που, με την αρνητική του μορφή, επιδιώκει την κατάργηση των τάξεων, δηλαδή την άμεση κατοχή απ’τους εργαζόμενους όλων των στιγμών της δραστηριότητάς τους. Το α ν τ ί θ ε τ ο αυτού είναι η κοινωνία του θεάματος, μες στην οποία το εμπόρευμα παρατηρεί τον ίδιο του τον εαυτό μέσα σ’έναν κόσμο που τον έχει δημιουργήσει αυτό το ίδιο.»

Γκυ Ντεμπόρ, Η κοινωνία του θεάματος


Η πολιτιστική ανατροπή δεν γίνεται με την κριτική των ξεπεσμένων και με το αναμάσημα του εμπορίου και του θεάματος, αλλά γίνεται μακριά από όλα αυτά.
Χρειάζεται θέληση για γνώση, πάθος και αγάπη γι’αυτά που θέλουμε να δημιουργήσουμε και πάνω απ’όλα να ξέρουμε τί είναι αυτό που θέλουμε να κάνουμε. Υπάρχει πολύ σκοτάδι γύρω μας, στο χέρι μας είναι μέσα από τις συλλογικές μας διαδικασίες να φτιάξουμε λίγο φως...

Φιλικά,
Ντίνα Μαυρίδου από Τσιριτσάντσουλες

Υ.Γ Να και η ιστορία του θλιμμένου γελωτοποιού
http://en.wikipedia.org/wiki/Sta%C5%84czyk_%28painting%29

και αν έχετε όρεξη και διάθεση, μπορείτε να δείτε κάποιους γελωτοποιούς που τριγυρνάνε στα χωριά και στις πλατείες και λένε τις ιστορίες τους...
http://www.tsiri.tv/?videoscategory=buffo

Βαγγέλης είπε...

Αν παρατηρούσες Ντίνα θα έβλεπες ότι το πρόγραμμα του μήνα δεν εμπεριέχει μόνο την συγκεκριμένη εκδήλωση αλλά και άλλες. Μία από τις οποίες αναφέρεται στα αυτοοργανωμένα εγχειρήματα τέχνης. Επομένως κατανοείς φαντάζομαι ότι η κατεύθυνση είναι ακριβώς αυτή. Η πραγμάτωση. Και σε καμία περίπτωση η αναμάσηση εμπορίου - θεάματος.

Σόρι αλλά ίσως δεν κατανόησα ιδιαίτερα το σχόλιο όμως μου φαίνεται σαν μία, μεγάλη, συμβουλή. Προς τι αυτό; Ποιος είναι αυτός που γνωρίζει καλύτερα;

Εγώ (προσωπικά απαντώντας, Βαγγέλης, αυτός που έκανε την παρουσίαση δλδ) δεν γνωρίζω τους τρόπους να "φτιάχνω φως" όμως προσπαθώ... Το Ταξίδι Χωρίς Χάρτη, όπου συμμετέχω, μετράει ήδη αρκετά χρόνια ύπαρξης ως συλλογικότητα και 2 ως ανοιχτό στέκι γειτονιάς, χωρίς αυτό βέβαια να αποδεικνύει τίποτα παραπάνω, από όσα έχουν όντως γίνει. Δλδ δεκάδες εκδηλώσεις, εργαστήρια αυτομόρφωσης, θεατρικές παραστάσεις, μουσικές παραστάσεις,κουβέντες, προβολές, μπροσούρες, βιβλία κλπ κλπ και όλα αυτά πάντα μακριά όπως λές, από το εμπόριο, μακριά από το χρήμα και το θέαμα.

Παρόλα αυτά, αυτό δεν πιστεύω ότι αρκεί πολλές φορές. Δεν αρκεί να κάνει κανείς την τέχνη του ξορκίζοντας απλά όλα αυτά απολαμβάνοντας τον θρόνο της καθαρής συνείδησης.

Το Τ.Χ.Χ. δεν είναι μία συλλογικότητα μόνο είναι και στέκι. Αυτό σημαίνει πέραν του κόσμου που μπορεί να το επισκεφτεί και να μην έχει σχέση με όλα όσα εμείς εδώ τώρα συζητάμε, ότι ακόμα και στην ανοιχτή μας συνέλευση δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε διαφωνήσει(με άτομα που συμμετέχουν ενεργά) για τέτοια πράγματα. Γιατί αυτή η άρνηση σε όλα αυτά που αναφέραμε (εμπορευματοποίηση, θέαμα κλπ) δεν είναι αυτονόητη για όλους.

Προτίμησα λοιπόν να μην μείνει η κουβέντα στην θεωρία. Γιατί στη θεωρία όλα μπορεί να φάνταζαν όμορφα και να συμφωνούσαμε. Φέρνοντας όμως απτά παραδείγματα από ανθρώπους που βρίσκονται καθημερινά στα σπίτια όλων (μέσω της Τ.V. πχ) καταφέραμε να έχουμε μία κουβέντα πολύ ενδιαφέρουσα με ισχυρές διαφωνίες.

Συνήθως αδυνατούμε να κάνουμε τις συνδέσεις αλλά και να εντοπίσουμε τις διαφορές μεταξύ γεγονότων και τα παραδείγματα βοηθούν να προσπαθήσεις να ξεδιαλύνεις το τοπίο. Γιατί ποια η σύνδεση και ποια η διαφορά μεταξύ του γελωτοποιού της αυλής που αναφέρει ο Φο και του Λαζόπουλου για παράδειγμα ή ποια η ομοιότητα και ποια η διαφορά μεταξύ του Φο που παραλαμβάνει το Νομπελ με την Κανέλη που παίρνει το βραβείο αυτό τεσπά; Ή επίσης πως η εξουσία χειραγωγεί και εκμεταλλεύεται τα πάντα και πως η αγαπητή κυρία στο βιντεάκι με την Κανέλη αναφέρει πρώτα απ' όλα ένα σύνθημα του Μάη του 68; Σ' αυτά τα ερωτήματα κρύβεται πολύ ουσία φαντάζομαι.

Εν ολίγοις μπορεί να μην καταλαβαίνει κανείς τι θέλει να πει ο Ντεμπόρ όμως σίγουρα θα καταλάβει αν δει την coca cola εκτός από "χορηγό" ενός πολέμου και χορηγό του αγαπημένου του καλλιτέχνη που οργιάζει στιχουργικά υπερ της ειρήνης.
Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι χρήσιμος και ο Ντεμπόρ.

Ελπίζω να μην παρεξηγηθεί το ύφος της απάντησης. Εννοείται πως κι εγώ τα λέω φιλικά και θα χαρώ να τα ξαναπούμε από κοντά.Γιατί πολλά θα θελα να συζητάγαμε αλλά από τα μηχανήματα του διαβόλου είναι δύσκολο.

Θα' ταν ωραία αν μπορούσε κάποιος να έρθει από εσάς στις 27/4 που θα γίνει κουβέντα για τα αυτοοργανωμένα εγχειρήματα τέχνης να ακούσουμε δυο λόγια και από Τσιριτσάντσουλες.

Υγ. Ευχαριστούμε για τα λινκ
Το σαιτ σας το γνωρίζαμε, άλλωστε έχουμε δει δουλειές σας και προσωπικά εκτιμώ πολύ αυτό που κάνετε.

Υγ2. Σορι από όλους για το μακροσκελές σχόλιο. Όποιος έχει όρεξη ας το διαβάσει :-)

Ανώνυμος είπε...

Θα ήταν πιο ενδιαφέρον να γινόταν αυτή η κουβέντα και εκείνη την ημέρα, γιατί νομίζω έχει πολλά να δώσει. Άλλωστε αυτός ήταν και ο σκοπός της εκδήλωσης, να προκαλέσει κουβέντα γι'αυτά τα θέματα. Όπως και έγινε τελικά με όσους μείναμε εκείνο το βράδυ και μακάρι να είχες μείνει και εσύ Ντίνα και να θίξεις αυτά που θίγεις και παραπάνω. Καμιά φορά, υποτιμούμε το μέσο, αλλά μπορεί να είναι αυτό που θα μας οδηγήσει στο αποτέλεσμα. Θεωρώ οτι όλα χρειάζονται. Και η παράσταση ή κάποια άλλη εκδήλωση οπου θα θίξεις αυτά που έχεις να θίξεις, χωρίς να μπλέξεις με την "κοινωνία του θεάματος", αλλά και η κουβέντα. Καμιά φορά μπορεί να δεις ανθρώπους να καταλαβαίνουν και να νιώθουν πράγματα, μετά από μία παράσταση, αλλά να μην συνειδητοποιούν το ρόλο που παίζουν και οι ίδιοι στα κακώς κείμενα που ζουν.

φωτεινη

Ανώνυμος είπε...

Η τηλεόραση, όπως λέει ο Godard, κατασκευάζει λήθη...
Έχω επιλέξει, εδώ και πολλά χρόνια, να μην χρησιμοποιώ αυτό το "μέσο" στη ζωή μου. Είχα έρθει με διάθεση για κουβέντα, αλλά ξαφνικά ένιωσα να μου ασκείται βία (σαν τον Άλεξ στο "Κουρδιστό Πορτοκάλι"!), δεν περίμενα ότι θα πάω σ' ένα στέκι για να δω Star Channel και Σκάι... Συγνώμη για την έλλειψη υπομονής, αλλά νομίζω οτι δεν χρειαζόταν κάτι τέτοιο για να βοηθήσει την κουβέντα. Ναι, πιστεύω ότι ο Φο δεν έχει καμία σχέση με την Κανέλη, ναι, ο Ντεμπόρ μου είναι χρήσιμος, ενώ δεν με βοήθησε καθόλου που έμαθα τα κίτρινα ποδήλατα, τους οποίους δεν γνώριζα μέχρι εκείνη την ημέρα και εύχομαι να τους ξεχάσω γρήγορα...
Ελπίζω να έρθει η στιγμή που θα τα πούμε από κοντά, πιο αναλυτικά και πιο ανθρώπινα...
Ντίνα

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητή Φωτεινή,

το να θεωρεί κανείς "μπλέξιμο" την "Κοινωνία του θεάματος" και να μην θεωρεί "μπλέξιμο", ας πούμε, τον γυάλινο βόθρο της TV είναι κι αυτό ενδεικτικό μιας εποχής στην οποία η σύγχυση βασιλεύει. "Θύματα" αυτής της σύγχυσης μπορεί να πέσουν και άνθρωποι καλών, κατά τα άλλα, προθέσεων, αλλά είναι γνωστό ότι "ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμμένος με τις καλύτερες προθέσεις".
Ο Ουγκώ λέει κάπου ότι δεν διαβάζει κανείς ατιμώρητα βλακείες. Το ίδιο ισχύει, πολύ πιο εμφατικά, με τα τηλεοπτικά υποπροϊόντα της βιομηχανικής κουλτούρας. Η "τιμωρία" είναι να μην μπορεί κανείς να διακρίνει το κελάιδισμα ενός πραγματικού αηδονιού από το αντίστοιχο ringtone του κινητού, ή ακόμα χειρότερα να μην υποψιάζεται πως υπάρχει και αληθινό κελάιδισμα.
΄Αλλωστε, όπως λέει κι ένας ποιητής, σημασία δεν έχει τι πιστεύουμε, αλλά τι μας βασανίζει. Και τους τηλεθεατές, καλή μου Φωτεινή, δεν τους βασανίζει τίποτα, εκτός ίσως από αϋπνίες

Φιλικά
Ενας απρόσκλητος επισκέπτης

Βαγγέλης είπε...

Εντάξει απ' ότι φαίνεται ή δεν γίνονται αντιληπτά πολλά πράγματα που ίσως γίνουν κάποια άλλη στιγμή μέσω προφορικού διαλόγου ή απλά εγώ διαφωνώ με την σκοπιά που βλέπουμε τα πράγματα. Επομένως δεν θα γράψω μια υπεραναλυτική απάντηση αλλά θα περιμένω με οποιονδήποτε θέλει να κάνουμε έναν διάλογο από κοντά.

Τα μόνα που θέλω να προσθέσω είναι ότι από την μία χαίρομαι Ντίνα που είδες κάτι που δεν περίμενες σε ένα στέκι. Γιατί θα επιμείνω ότι αυτό δείχνει πως δεν δημιουργούνται πεπατημένες και δεδομένα ή ελιτισμοί στην αντίπερα όχθη από αυτήν του θεάματος - της εμπορευμνατοποίησης ή όπως θέλουμε ας το λέμε και από την άλλη θέλω πραγματικά να ζητήσω συγγνώμη σε όποιον άσκησα βία με την παρουσίαση αυτή (όπου βέβαια η υποκουλτούρα χρησιμοποιήθηκε απλά σαν εργαλείο για την κατανόηση πολύ σημαντικότερων πραγμάτων από το να μάθει κανείς απλά ποια είναι τα κίτρινα ποδήλατα , άσχετα με το αν τα κατάφερα), δεν ήθελα σε καμία περίπτωση κάτι τέτοιο.

Από την άλλη η βία έχω την εντύπωση ότι ενυπάρχει στην πραγματικότητα που ζούμε και λυπάμαι αλλά από αυτήν πρέπει κανείς να ζητάει τα ρέστα. Κ ένα πολιτιστικό στέκι γειτονιάς με ανοιχτές διαδικασίες θεωρώ ότι ωφείλει να μην την ξεχνά και να μπλέκεται με αυτήν για να αναδεικνύει ανά πάσα στιγμή τρόπους αντίστασης - ανατροπής και συσχετισμούς της τέχνης (καλής κακής όπως και ό,τι πιστεύει ο καθένας) με αυτήν. Διαφορετικά κάνεις κάτι άλλο. Μια κλειστή συλλογικότητα. Μία ομάδα καλλιτεχνών. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε την διαφορά.

Εν ολιγοις για να ξεβουλώσεις τον βόθρο μάλλον μπλέκεις με τα σκατά δεν αρκεί απλά να τον σκεπάσεις και να φτιάξεις άλλον προκειμένου να μην μπλεχτείς με αυτά. Για να κλείσω με λίγη βλακείς και χούμορ... :-Ρ

Οι "κουβεντοώρες στο Τ.Χ.Χ. με αίμα είναι βαμμένες..." σας περιμένουμε όλους να τις συνεχίσουμε.